Piet van Bragt

Karthuizerlaan 2, 6042NB Roermond

0475-329442

www.l5-din-a4.org/pbracht.html

schilder, tekenaar, beeldhouwer

Piet van Bragt: uiteindelijk tekenaar…..

Na een leven met kunst bezig te zijn, is het nu tijd om keuzes te maken. Ik heb in de kunst de meeste technieken beoefend: schilderen, tekenen, etsen, keramiek, beeldhouwen, grafische vormgeving. Bij mij begon het eens, net als bij alle kinderen, met tekenen. Toen had ik al de voorkeur voor tekenen met pen en inkt. Dat is eigenlijk altijd zo gebleven, want lijnen zijn belangrijk voor mij. Ze geven richting, zijn elegant, stoer, agressief, emotioneel. Lijnen kunnen in essentie omgrenzingen zijn. Ze omcirkelen ideeën en vormen voorstellingen. Lijnen kunnen ook betekenis geven aan een vlak, ze vullen in, ze geven structuur. Daarnaast kunnen lijnen een bijzondere betekenis hebben. Denk aan het schrift dat lineair van karakter is. Handschriften kunnen inhoudelijk mededelen, maar geven ook door hun vorm iets weer van de persoonlijkheid van de schrijver.

Als een kind tekent wil het iets laten zien. Deze tekening, de naam zegt het al, is in een teken, een beeldtype. Het teken heeft een betekenis. Waarneming is niet de basis, het is eerder een vertaling van een gedachte: hoe zit iets in elkaar, hoe werkt het en hoe kan ik dat in lijnen laten zien. Tekeningen van kinderen bestaan uit beeldtekens die een begrip van een visuele gebeurtenis tonen. Later, als waarnemingstechnieken verbeteren, zal een kind ook de visuele waarneming meer naar de werkelijkheid gaan weergeven. Het beeldtype evolueert naar een waarnemingstype. Maar uiteindelijk zal het altijd een beeldtype blijven, ook bij de latere kunstenaar. Een tekening kan namelijk nooit een waarnemingsbeeld van honderd procent opleveren. Tekenen houdt altijd een mate van abstractie in, omdat elke visuele sensatie vertaalt moet worden in lijn of vlak. Kleuren worden eveneens vertaald. De tekening is altijd een abstractie van de realiteit. Dat is ook het mooie en interessante. Omdat het getekende beeld nooit de één op één vertaling van de werkelijkheid is, blijft een tekening altijd de individuele getuigenis van het beeld of de gedachte.

In de loop van mijn leven heb ik keuzes gemaakt. Schilderen, beeldhouwen, keramiek, grafisch werk, tekenen. Uiteindelijk ligt mijn hart bij de tekening. In al mijn ander werk was dat ook zichtbaar. De lijn bleef van belang in mijn beelden en keramiek. Sommige sculpturen bestaan uit lijnen.

Kunst ontstond in een tijd toen mensen behoefte hadden aan een uitdrukkingsvorm. Ze wilden hun relatie tussen het aardse en het onbekende hogere aanduiden. Het onbekende boezemt angst in en om grip te krijgen op verschijnselen als bijvoorbeeld vruchtbaarheid, tijd en verontrustende natuurverschijnselen, worden tekens bedacht die dat begrip aanduiden. Door het onbekende een teken te geven verliest het verschijnsel iets van zijn mysterie en krijgt men er macht over. Deze tekens laten iets van de essentie van het verschijnsel zien, maar het blijft een abstractie. Daarom was de eerste kunst waarschijnlijk abstract.

Het schrift bestaat uit tekens  die in de loop der eeuwen ontstaan zijn uit abstracties van beelden. Geschreven teksten zijn in principe abstracte weergaven van gedachten. Dat maakt handschriften zo boeiend. De abstractie, de inhoud, maar ook de persoon die door de vormgeving van de lijnen heen schemert geeft een nieuwe dimensie aan de geschreven lijn. Een schrijver geeft zich bloot door het verhaal dat hij vertelt, maar ook door de vormgeving van zijn lineaire schrift.

Handschriften kunnen tekeningen zijn. Daarom gebruik ik handschriften in mijn tekeningen. Ik doe dat niet om de taalkundige inhoud weer te geven, maar om de lineaire getuigenis van de schrijver. Teksten zijn bij mij onleesbaar. Ze hebben hun inhoudelijke betekenis verloren,  maar zijn wel als tekst herkenbaar.

Een tekening bestaat uit lijnen, vlakken, structuren en ordening. Door de beeldelementen te ordenen ontstaat een compositie. Contrasten in de ordening maken een tekening interessant. Beweging tegenover stilstaand, donker en licht, organisch naast geometrisch, waarnemingsbeeld en abstracte tekens. Lijnen zijn een bindend element. Zij knopen alles aan elkaar, vormen zelfstandige eenheden, maken structuren. Door allerlei vormen van arceringen ontstaan rasters die een tekening zijn textuur geven.

Door lijnen, rasters, vlakken te confronteren met gevonden beeldelementen krijgt een tekening een nieuwe dimensie. Collagetechnieken in combinatie met tekenachtige elementen kunnen een beeld een onverwachte inhoud geven.

Een beeld kan ontstaan uit een intuïtieve gedachte. Emotie kan een inspiratiebron zijn. Op ander momenten is de ratio belangrijker. De spanning tussen gevoel en verstand vertelt iets over het actuele psychologische moment van de kunstenaar. Kunst balanceert meestal tussen ratio en gevoel. Friedrich Nietzsche noemde dat  het apollinische en het dionysische. Ieder mens neemt een positie in tussen deze twee attitudes. Ons brein werkt zo. De linker en de rechter hersenhelft zijn de anatomische bases voor de ratio en het gevoel. Hier wordt bepaald hoe wij in de wereld staan, hoe onze houding is ten opzichte van de realiteit.

De ratio geeft de kunstenaar de kans om gebruik te maken van bijzondere beelden. Ontdekkingen van wiskundigen leveren beelden op die een voorstelling geven van de wijze waarop de natuur rondom ons groeit. Onze linker hersenhelft heeft het speciale vermogen ontwikkelt om de dingen in reeksen te ordenen. De ontdekking van de rekenkundige reeks van Fibonacci in de twaalfde eeuw is daar een voorbeeld van. In de natuurlijke groei is deze reeks terug te vinden. Tevens is ze een metafoor voor de groeikracht en de vruchtbaarheid. De relatie met de evolutie wordt zichtbaar in geometrie. Dat houdt voor mij als kunstenaar een uitdaging in die ik niet kan ontwijken. Geometrie toont de ordening van de wereld en het leven.

In de tekening wil ik getuigen van mijn beeld van de wereld. De middelen die mij worden aangereikt zijn immens en complex en elke dag komen daar nieuwe mogelijkheden bij. Daarom is het experiment zo belangrijk. Het experiment licht steeds meer de sluier op van het verborgene. Het aantal mogelijkheden om te exploreren is onbegrensd. Iedere keer als ik mijn gereedschap op pak is dat weer het begin van een ontdekkingsreis, waarvan je niet weet wat je onderweg tegenkomt en hoe het kan eindigen.

Piet van Bragt

Roermond, 18 februari 2010